Uczniowie japońskich szkół – jak rzymska manipuła

Szkolnictwo podstawowe w Japonii (shōgakkō) charakteryzuje się wysokim poziomem edukacji, rygorystycznymi zasadami dyscypliny oraz naciskiem na wszechstronny rozwój ucznia:

Struktura szkolnictwa podstawowego

1. Obowiązkowe 6 lat edukacji:
   • Szkoła podstawowa obejmuje dzieci w wieku od 6 do 12 lat.
   • Nauczanie jest bezpłatne. W szkołach publicznych, a jedynymi kosztami są podręczniki, przybory szkolne oraz mundurki (jeśli są wymagane).
2. Rok szkolny:
   • Rozpoczyna się w kwietniu i trwa do końca marca.
   • Składa się z trzech trymestrów z przerwami: letnią (lipiec–sierpień), zimową (grudzień–styczeń) i wiosenną (marzec).

Program nauczania

1. Podstawowe przedmioty:
   • Język japoński, matematyka, nauki społeczne, przyrodnicze, sztuka, muzyka, wychowanie fizyczne, technologia.
   • W starszych klasach obowiązkowe są lekcje języka angielskiego.
2. Edukacja moralna i społeczna:
   • Istotną część programu stanowi dōtoku – edukacja moralna, która uczy wartości takich jak szacunek, współpraca, odpowiedzialność i troska o innych.
3. Aktywności praktyczne:
   • Dzieci uczą się poprzez praktykę, np. uczestnicząc w sprzątaniu szkoły, przygotowywaniu posiłków i aktywnościach zespołowych.
4. Technologie edukacyjne:
   • Wprowadzane są nowoczesne narzędzia, takie jak tablety, ale edukacja opiera się również na tradycyjnych metodach nauczania.

Codzienne życie w szkole

1. Samodzielność uczniów:
   • Uczniowie codziennie dbają o porządek w klasach, szkolnych korytarzach i stołówkach, ucząc się odpowiedzialności i pracy zespołowej.
2. Dyscyplina i szacunek:
   • Szkoły kładą nacisk na przestrzeganie zasad, punktualność i szacunek dla nauczycieli (sensei), którzy odgrywają także rolę mentorów.
3. Posiłki w szkole:
   • Dzieci jedzą w szkole zdrowe, zbilansowane posiłki przygotowywane w szkolnych stołówkach. W wilu szkołach obowiązuje zakaz przynoszenia własnego jedzenia, które mogłoby np. pochodzić z fastfoodu. Dodatkowo, uczniowie uczą się kultury spożywania posiłków oraz odpowiedzialności, serwując jedzenie kolegom.
4. Grupowe dojścia do szkoły:
   • Uczniowie często chodzą do szkoły w zorganizowanych grupach, pod opieką starszych kolegów lub rodziców, co wzmacnia poczucie wspólnoty i bezpieczeństwa.

Kultura szkolna

1. Brak rankingów w młodszych klasach:
   • W pierwszych latach nauki nauczyciele koncentrują się na procesie uczenia, a nie na wynikach ocenianych egzaminami. System ocen pojawia się w wyższych klasach.
2. Mundurki szkolne:
   • Mundurki są obowiązkowe głównie w szkołach prywatnych. W szkołach publicznych często dopuszczalne są zwykłe ubrania, choć z zachowaniem prostoty i schludności.
3. Uroczystości i tradycje:
   • Szkoły organizują ceremonie rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego, festiwale sportowe (undōkai) oraz wydarzenia kulturalne.

Zalety systemu

1. Wszechstronny rozwój uczniów:
   • System łączy naukę przedmiotową z wychowaniem moralnym i społecznym.
2. Dyscyplina i odpowiedzialność:
   • Dzieci od najmłodszych lat uczą się samodzielności i troski o otoczenie.
3. Wysoki poziom edukacji:
   • Japonia jest światowym liderem w dziedzinie edukacji podstawowej, szczególnie w matematyce i naukach przyrodniczych.

Wyzwania i problemy

1. Presja na uczniów:
   • System edukacyjny może generować stres związany z rywalizacją i przygotowaniami do dalszych etapów nauki.
2. Bullying (ijime):
   • Problem dręczenia w szkołach jest nadal obecny i trudny do rozwiązania.
3. Nierówności edukacyjne:
   • Szkoły prywatne często oferują wyższy poziom nauczania niż publiczne, co prowadzi do różnic w szansach edukacyjnych.

Podsumowanie

Szkolnictwo podstawowe w Japonii charakteryzuje się równowagą między tradycją a nowoczesnym podejściem do edukacji. Kładzie nacisk na rozwój intelektualny, moralny i społeczny uczniów, jednocześnie przygotowując ich do życia w zdyscyplinowanym i wspólnotowym społeczeństwie.