Warszawa. Bodaj 22 kwietnia, 1989 rok Księgarnia Czytelnik przy ul. Wiejskiej.  Mam 28 m lat. Stoję w bardzo dużej kolejce ciągnącej się przez całą ulicę. Jeśli dobrze pamiętam – był to dość chłodny poranek.  Pod pachą miałem książkę „Malowany Ptak” autorstwa Jerzego Kosińskiego. Tak jak ja, ponad tysiąc osób miało, nadzieję na autograf autora.

Przypomniałem sobie ten dzień. Na swojej półłce znalazłem Malowanego Ptaka”  Trochę zniszczony i wyszarzały. Moja pamięć dotycząca treści, dziś nieco dziurawa, skupiona na kompletnie innej rzeczywistości aniżeli to co się działo w 1989 roku.  Przez skórę czuliśmy, iż Komuna trzeszczy i zaczyna się sypać. Choć w tamtym czasi, nasza wyobraźnia obywatelska, nie miała takiej mocy aby przewidzieć co się niedługo będzie działo.

Być może, właśnie obecność Kosińsiego w Warszawie, możliwość „otarcia” się o sławnego już pisarza, była jednym z ziarenek piasku, który został do nas przywiany po to aby mogło się wydarzyć to co się wydarzyło w naszym kraju i w naszej części Europy. Choć wtedy w ów zimny poranek z pewnością tego nie rozumieliśmy.

Rok 1989ty był przełomowym, a być może jednym z najważniejszych w powojennej historii Polski.  Nie jestem historykiem. Poprosiłem sztuczną by pomogła mi usystymatyzować  ciąg ówczesne wydarzeń. Dla dzisiejszej młodzieży, a nawet trzydziesto/czterdziestolatków czas ten skryty jest gęstą mgłą. Wielu pewnie nawet nie zna nazwiska Kosiński bowiem albo nie czyta się książek albo jest się zachwyconym „nowocześniejszymi” pisarzami – polskimi i zagranicznymi = życie

*****

6 lutego – 5 kwietnia: Obrady Okrągłego Stołu

• Rozmowy między przedstawicielami władz PRL a opozycją (głównie „Solidarnością”) doprowadziły do porozumienia o częściowo wolnych wyborach i legalizacji związku zawodowego „Solidarność”.

• Główne postanowienia:

  • Częściowo wolne wybory do Sejmu (35% miejsc dla opozycji),

  • Pełna swoboda wyborów do nowo utworzonego Senatu,

  • Legalizacja „Solidarności”,

  • Zapowiedź reform gospodarczych.

 

🗳 4 i 18 czerwca: Wybory czerwcowe – „wybory 89”

• Zwycięstwo opozycji – „Solidarność” zdobyła 99 z 100 miejsc w Senacie i wszystkie możliwe mandaty w Sejmie.

• Komuniści przegrali spektakularnie, mimo że formalnie zachowali część władzy.

 

🟨 19 lipca: Wojciech Jaruzelski wybrany prezydentem PRL

• Zaledwie jednym głosem większości – co pokazuje słabość władzy komunistycznej.

• Funkcja została przywrócona na mocy zmian w konstytucji.

 

👨‍💼 24 sierpnia: Tadeusz Mazowiecki zostaje premierem

• Pierwszy niekomunistyczny premier w bloku wschodnim po II wojnie światowej.

• Rząd Mazowieckiego oznaczał początek głębokich reform – zarówno politycznych, jak i gospodarczych.

 

💸 Jesień 1989: Przygotowania do tzw. „Planu Balcerowicza”

• Zapowiedziano radykalną reformę gospodarczą (tzw. „terapia szokowa”), która weszła w życie 1 stycznia 1990.

• Celem było przejście z gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej.

 

📺 Wolne media i zmiany w TVP

• „Dziennik Telewizyjny” zaczął dopuszczać nowe głosy (m.in. opozycję).

• Powstał m.in. „Tygodnik Solidarność”, reaktywowano „Gazetę Wyborczą” (pierwszy numer: maj 1989).

• W telewizji zaczęto emitować nowe programy, wcześniej zakazane (np. „Wiadomości”).

 

🔄 Inne ważne wydarzenia:

• Legalizacja NSZZ „Solidarność” – 17 kwietnia 1989.

• Powrót wielu emigrantów politycznych (np. Jerzego Kosińskiego).

• Rozpad PZPR rozpoczął się wewnętrznie – utrata kontroli nad mediami, aparatem władzy, opinią publiczną.

• Zmiana nazwy państwa – 29 grudnia PRL przekształciła się w Rzeczpospolitą Polską (zlikwidowano PRL z nazwy).

 

🔁 Rok 1989 w szerszym kontekście

Polska była pierwszym krajem bloku wschodniego, który obalił rządy komunistyczne pokojowo i demokratycznie. Wydarzenia w Polsce rozpoczęły lawinę przemian w Europie Środkowo-Wschodniej:

• Upadek Muru Berlińskiego: 9 listopada 1989

• Rewolucja Aksamitna w Czechosłowacji: listopad 1989

• Upadek reżimu Ceaușescu w Rumunii: grudzień 1989