Dlaczego Japończycy są tak uprzejmi ?

Podczas moich podróży, wielokrotnie doświadczałem wielkiej czy też niezwykłem uprzejmości ze strony Japonek i Japończyków.

Nie pamiętam jakie to było miasto – w sumie niewielkie jak na ich standardy. Oczywiście w tym mieście wylądowałem przypadkiem. Coś mi nie poszło z rezerwacją hotelu w tym miejscu; zawsze wcześniej na dworcu, w początkowych okresach „mojej japońskiej  kariery” udawałem się do informacji turystycznej i pytałem co tu co tam? Coś też napomknąłem, iż jeszcze nie udało mi się zarezerwować hotelu. No może nie był to jeszcze wieczór, ale było bliżej końca dnia niż jego początku. A padał, naprawdę rzęsisty deszcz.

Starsza Pani – tak circa z 70siąt z okładem. powiedziała, że pomoże mi znaleźć hotel, bowiem tu, niedaleko dworca jest ich kilka. Wyszliśmy z dworca i wyrywaliśmy z rku parasol. Pani uznała, że będzie iść za mną i trzymać parasol nad moją głową; ja zaś ja po słowiańsku uznawałem, że musze nieść ten parasol nad nią. No i tak szliśmy. Na szczęście szybko, znalazł się hotel gdzie mogłem wynająć pokoik.

Innym razem, wychodząc z terminala, tuż po przylocie z Polski, zapyatłem policjanta gdzie jest dany przystanek autobusowy. Policjant wskazał mi ręką. Podziękowałem i zacząłem szurać się we wskazanym kierunku. Po minucie usłyszałem, że ktoś za mną biegnie. Okazało się, że to był ów policjant, który kłaniając się – zrozumiałem, że się pomylił – wskazał mi prawidłowy przystanek autobusu. Biegł z długą bambusową pałką, w które japońska policja jest wyposażona na lotniskach, dworcach JR i w różnych miejscach publicznych, gdzie codziennie przewija się tysiące ludzi.

Ogólnie już wiadomo, że lepiej nie pytać Japonki/Japończyka na ulicy o wskazanie drogi ponieważ, ze szkodą dla siebie, jest w stanie „rzucić” wszystki swoje sprawy na bok, aby tylko spełnić Twoją prośbę.

Jak prawie wszystko w Japonii, żródła tego stanu rzeczy osadzone sa w histori tego kraju i narodu, wynika z kilku głębokich warstw, kultury, historii, codziennego życia Japonii kiedyś i aktualnie.

1. Tradycja i wartości społeczne

• Wa (和 – harmonia): jednym z kluczowych pojęć w japońskiej kulturze jest utrzymywanie harmonii w grupie i unikanie konfliktów. Uprzejmość i pomocność to sposoby na zachowanie dobrych relacji i spokoju społecznego.

• Omotenashi (おもてなし – gościnność): to idea bezinteresownej troski o innych. Nie chodzi o nagrodę, lecz o to, by ktoś poczuł się komfortowo.

• Tatemae i honne: Japończycy często kierują się „tatemae” – społeczną fasadą uprzejmości, nawet jeśli prywatne odczucia (honne) są inne. To chroni relacje przed napięciami.

2. Wpływ konfucjanizmu i buddyzmu

• Konfucjanizm kładzie nacisk na szacunek wobec starszych, hierarchię i obowiązek wobec innych.

• Buddyzm zen promuje uważność, pokorę i współczucie wobec ludzi oraz natury.

3. Życie w gęsto zaludnionym społeczeństwie

• W Japonii mieszka ponad 120 mln ludzi na stosunkowo niewielkich wyspach. Wysoka gęstość zaludnienia sprawia, że uprzejmość i porządek są konieczne, aby uniknąć chaosu.

• Na przykład: cisza w metrze, kolejki na stacjach czy oddzielanie śmieci – to przejaw troski o wspólnotę.

4. Edukacja od najmłodszych lat

• Dzieci od przedszkola uczone są grupowej współpracy (shūdan seikatsu) i tego, że należy myśleć o innych.

• Szkoły japońskie nie zatrudniają sprzątaczek – uczniowie sami sprzątają klasy i korytarze, ucząc się odpowiedzialności i szacunku dla wspólnej przestrzeni.

5. Normy językowe i etykieta

• Język japoński zawiera rozbudowany system grzecznościowy (keigo), który wymusza zwracanie się z szacunkiem do innych.

• Gesty, jak ukłon (ojigi), pokazują hierarchię i uprzejmość w praktyce.

6. Tożsamość narodowa i reputacja

• Dla Japończyków ważne jest, jak są postrzegani – zarówno przez współobywateli, jak i przez cudzoziemców. Uprzejmość to także sposób reprezentowania kraju.

• Po katastrofach naturalnych (np. trzęsienie ziemi w Tōhoku 2011) świat zwrócił uwagę na zdyscyplinowaną, pomocną postawę społeczeństwa.

👉 Można więc powiedzieć, że japońska uprzejmość nie jest tylko cechą indywidualną, lecz systemem społecznym: połączeniem filozofii, edukacji, języka i praktycznych wymogów życia w dużej wspólnocie.