Please select a page for the Contact Slideout in Theme Options > Header Options

Japoński Kamon czyli herb = Ka (家 – dom, ród) + mon (紋 – znak, wzór)

Japoński Kamon czyli herb = Ka (家 – dom, ród) + mon (紋 – znak, wzór)
21 grudnia 2025 Jerzy Ciszewski
In Japonia

Japonia jest przeszłością;

jest teaźniejszością;

jest przyszłością;

Co prawda byłem w Japoni niespełna 20 razy, ale nie mam w sobie głębokiego przekonania, że do końca rozumiem ten kraj i tych ludzi. Choć oczywiście jest jakaś niezbadana grawitacja. która powoduje, że oni lgną, do nas a my do nich. O czym wielokrotnie się przekonałem. Może to się wzięło od ich uwielbienia wobec Chopina, może z czegoś innego. … może kiedyś będzie mi dane zrozumieć to.

Kamon czyli herb rodowy. Jest symbolem przynależności do konkretnej rodziny, choć basuwa się też określenie – klanu. Najczęscie Kamony oparte są motywach roślinnych: liście, kwiaty, zwierzęcych bądź figury geometyrczne. Najczęśćie są czarno białe, choć nie brakuje również kolorowych. Kamon, żyje wiecznie ponieważ jest dziedziczony z pokolenia na pokolenie.

Używany jest przy różnych okazjac: w dokumentach i na pieczęciach, na formalnych kimonach. Widniał na samurajskich zbrojach chorągwiach; na grobach, świątyniach, domostwach.

Najsławniejszym i jednym z najważniejszych symboli w historii Japnii, jest  Kamon  przypisany i zastrzeżony wyłącznie dla cesarza i jego domu – 菊紋 (Kikukamon / Kikumon). Oparty na motwie chryzantemy. Posiada 16 pierwszoplanowych płatków oraz drugie tyle, drugoplanowych. Prezentowany jest w kolorze złotym na czerwonym lub czarnym tle. Inni członkowie rodziny cesarskiej, mogą go używać, ale zmodyfikowany do  mniejszej liczby płatków. Używanie pełnej 16-płatkowej chryzantemy przez osoby prywatne było i jest zakazane.

Kamon japońskiej rodziny cesarskiej – 菊紋 (Kikukamon / Kikumon)

Kikukamon, czyli herb chryzantemy, jest oficjalnym kamonem japońskiej rodziny cesarskiej i jednym z najważniejszych symboli w całej historii Japonii.

Dlaczzego chryzantema ? Symbolizuje ona: nieśmiertelność, odrodzenie, boskie pochodzenie władzy, ład i doskonałość. Stała się symbolem cesarskim w okresie Heian (794-1185)

Symbol ten obecny jest na japońskich paszportach, bramach pałacu cesarskiego w Tokyo, najwyższym, japońskim odznaczeniu – Orderze Chryzantemy; na dawnych dokumentach państwowych; róznorakiej architektórze i ceramice dworskiej.

Epoka Edo (1603-1868) była w Japonii czasem stabilizacji społecznej, m.in. intensywnego rozwoju kultury wizualnej. W tym porządku symbolicznym chryzantema zajmowała szczególne miejsce. Łączyła sakralny autorytet cesarski, estetykę dworu, etykę samurajską , codzienne życie mieszczaństwa, kupców, robotników. Jej obecność była wszechobecna, choć znaczenie wielopoziomowe i wielowarstwowe, bardzo precyzyjne zakodowane.

Chryzantema kwitnie późną jesienią w momencie gdy różnorakie inne kwiaty już dawno przekwitły. W Epoce Edo czytano tą okoliczność jako wytrwałość wobec przeciwnościom, dojrzałość osiąganą dzięki cierpliwości, godne starzenie się w zamian za gwałtowną eksplozję piękna i szybką śmierć,  jak ma to miejsce w przypadku kwiatów wiśni czyli czasu Sakury. Chryzantema powstaje dla bycia piękną, ona trwa. Między innymi z tego powodu była bardzo ceniona w środowiskach samurajskich, a może szrzej konfucjańskich, lojalność, opanowanie i samokontrola była szczególnie cenione.

Drugim niezwykle ważnym Kamonen jest ten, przynależny do rodziny Tokugawa –  Mitsuba Aoi  (三つ葉葵) Ród ten rządził Japonią 260 lat.

Herb ten zbudowany jest ba bazie trzech liści Malwy. W japońskiej kulturze Malwa symbolizuje: ochronę przed złem, długowieczność i zdrowie, stabilność i ciągłość rodu, łaskę bóstw Shinto. Roślina ta była kojarzona z sanktuarium Shimogamo-jinja i świętem Aoi Matsuri, co nadawało kamonowi Tokugawów sakralną legitymizację.

Można zaryzkować twierdzenie, że oba te Kamony, historycznie się uzupełniały, ponieważ cesarki Kikukamon znamionował władzę sakralną czy też duchową, a Mitsuba Aoi, należący do rodu Tokugawy, był symbolem świeckiej władzy.

Zdjęcie tego Kamona zrobiłem w Okazaki gdzie stoi zamek w którym urodził się Ieyasu Tokugawa. Jest to prowincjonalne miejsce w którym narodziała się idea Edo jako państwa stabilnego, zamkniętego, hieraachicznego, odpornego na chaos modelu cywilizacyjnego, który kształtował Japonię aż do XIX wieku.  Być może właśnie dlatego Edo narodziło się nie w blasku wielkiego dworu pełnego intryg, zdrad, zwykłej głupoty, ale  w cieniu prowincjonalnego zamku, gdzie Tokugawa uczył się sztuki odpowiedzialnego rządzenia. I być może, właśnie dlatego, przetrwało tak długo era Edo trwała tak długo.

Ieyasu Tokugawa był człowiekiem bardzo roztropnym. Można by go nazwać „strategiem czasu” zamiast zmian przygtotowywanych na chybcika, preferował: neutralizowanie ryzyka, akumulowanie różnorakich zasobów i co pewnie najważniejsze stabilizację relacji społecznych choć te były (są chyba do dziś) oparte hierarhi poszczegónych grup społecznych. Gdzie najmniej wartościowi byli chłopi pracujący na roli zaś najważniejszy był Cesarz. Dziś jego rola jest bardziej symboliczna, choć oczywiście odgrywa swoją rolę społeczną

Po wielkiej bitwie pod Segigaharą w 1600 roku, pod rządami kolejnych Shogunów z rodu Tokugaway w Japonii zapanował trwały pokój, co nawiasem mówiąc było największym problemem dla Samurajów ponieważ na wojnach zarabiali i grabili; w   czasie długotrwałeho pokoju, stali się biedakami; musieli oddawać swoje miecze do lombardów, ponieważ po prostu nie mieli pieniędzy na bieżące życie,  …ale to jest już osobna historia.

Przy okazji, dla chcących zgłębić tą tematykę, polecam, unikalną książkę „Herbarz Japoński. Ilustrowany przewodnik po herbach samurajskich rodów”

O tym przewodniku m.in. napisano:

„Japońskie herby rodowe już od wielu wieków wabia, inspirują lub najzwyczajniej w świecie zwracają uwagę swoim prostym, a jednocześnie wysublimowanym pięknem zamknięty w tylko pozornie sztywnej figurze geometrycznej. Po dziś dzień zaskakują nowoczesną formą i stanowią wdzięczne źródło natchnienia dla plastyków i projektantów symboli graficznych”    

„… Świat odkrył japońskie herby dopiero w drugiej połowie XIX wieku, gdy Europa zachłystywała się japońską sztuką i kulturą…”  

 

 

 

 

 

 

 

Comments (0)

Zostaw odpowiedź

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*