Jeżdżąc do Japonii w naturalny sposób zainteresowałem się japońską polityką. Na ile jej uprawianie, podobne jest bądź nie, do tego co ma miejsce w dorosłych demokracjach i tych mniej dorosłych, choćby naszej, powstałej po 1989 roku.

Historia Japonii jest kompletnie różna od naszej.  Japońskie DNA nijak nie pasuje do polskiego czy też szerzej japońskiego. To są, nie tylko kulturowo, społecznie, relacyjnie, kompletnie różne światy. Co bardzo dobrze opisuje amerykańska antropolog Ruth Benedict w swoje pracy, wydanej w 1946 roku –  „Chryzantema i miecz. Wzory kultury japońskiej”    Jak wielokrotnie, przy różnych okazjach  podkreślałem, jeśli ktoś chce lepiej zrozumieć Japonie, powinien przeczytać tą książkę. Jest również parę innych, które powinny stać na półce osobistej biblioteczki, ale to other story.

Aktualna japońska polityka została ukształtowana po II wojnie światowej, głównie na mocy Konstytucji z 1947 roku, pod wpływem okupacji amerykańskiej (1945–1952). Poniżej znajdziesz chronologiczne i tematyczne wyjaśnienie, jak i kiedy powstał obecny system polityczny Japonii.

Poprosiłem sztuczną aby przygotowała krótki, historyczny opis kiedy i jak ukształtowała się nowoczesna polityka tego kraju. Choć bardziej zasadne jest stwierdzeni kto i jak tego dokonał.Odpowiedź jest bardzo prosta. Po kapitulacji Japoni w II WW, dokonali tego Amerykanie. Jako zwycięzcy mieli ku temu, mówiąc eufemistycznie, odpowiednie narzędzia.  Pierwszy krok w tej sprawie uczyniono 2 września 1945 roku na pokładzie amerykańskiego pancernika USS Missouri, poprzez podpisanie bezwarunkowej kapitulacji. Tym samym, zaprzestano dalszych walk na Pacyfiku, kończąc działania zbrojne wojny światowej.

Zadałem sobie głupie pytanie … – Czy Japonia stała się szczęśliwsza w tym dniu ? Mimo, że jak na nasze warunki, dobrze znam Japonię to jednak sądzę, że znam ją za słabo. aby autorytatywnie, wypowiadać się w tej sprawie. Są to wyłącznie moje mniej lub bardziej trafne przemyślenia.

Pod koniec wojny Japonia była krajem kompletnie zrujnowanym – fizycznie i moralnie.  Amerykanie zbombardowali 66 miast. Jeżeli stwierdzali, że w jakimś zamku Samurajskim znajdują się militarne komponenty – taka budowla również była bez litości bombardowana.  Nawet Himeiji zaliczyło jedną bombę (na szczęście dla tego obiektu dziś wpisanego na listę UNESCO) okazała się niewypałem.

Tokio zostało praktycznie spalone i zrównane z ziemią. Dodajmy do tego eksplozje dwóch bomb atomowych w Hiroshima i Nagasaki. Efekt – całkowite załamanie ekonomii i gospodarki; utrata poczucia dumy narodowej,  uczucie hańby, zagubienia w nowym, siłą narzuconym porządku. Może nie do końca w pełni opisana ale świadomość wyzwań jakie stoją przed całym krajem, poszczególnymi rodzinami i ludźmi z głęboką powojenną traumą.

Wydaje się zatem, że trudno mówić o jakimkolwiek szczęściu, może poza uczuciem ulgi, że wojna się skończyła. Przychodziło ono pewnie wolno. Oczywiście, dziś mamy fasadę nowoczesnego kraju, który może mówić i jest określany krajem sukcesu, ale nie jestem pewien czy ten kraj do końca odzyskał poczucie narodowej godności. Wiem, że są to, na swoich odcinkach, in gremio bardzo ciężko pracujący ludzie. Bardzo poważnie traktujący historyczne normy zachoń społecznych … choćby kastowość.

Współczesna japońska polityka opiera się na kulturze konsensusu; czasami odbywa się to kosztem transparentności czy ostrej debaty. Dominującą partią polityczną od 1955 roku jest Liberalno-Demokratyczna Partia Japonii (LDP), której długowieczność jest efektem nie tyle ideologicznej przewagi, co zdolności do frakcyjnych kompromisów i utrzymania równowagi interesów. Nie wiem czy do końca jest dobre porównanie, ale nasuwa się przykład polskiego PSL/u.

Filozofia polityczna elit japońskich zakłada, że rządzenie powinno być stabilne, przewidywalne, pozbawione dramatycznych zwrotów. Liderzy – tacy jak Shigeru Yoshida, Yasuhiro Nakasone czy Shinzo Abe – byli raczej menedżerami państwa niż wizjonerami. Decyzje były podejmowane po długich konsultacjach; ostre ideologiczne podziały należą do  rzadkości.

*****

zatem sztuczna opisała japońską politykę jak poniżej:

🕊️ 1. Kapitulacja Japonii i okupacja (1945–1952)

• 2 września 1945: Japonia podpisuje akt kapitulacji.

• Władzę nad krajem przejmuje Sojusznicza Rada Kontrolna, de facto kierowana przez USA i generała Douglasa MacArthura.

• Celem okupacji było zdemilitaryzowanie i zdemokratyzowanie Japonii.

📜 2. Konstytucja z 1947 roku – fundament nowego systemu

• Weszła w życie 3 maja 1947 r. (nazywana „Konstytucją Pokoju”).

• Zastąpiła Konstytucję Meiji z 1889 r., która dawała cesarzowi pełnię władzy.

• Główne zmiany:

🧱 3. Główne elementy nowego systemu politycznego (od 1947)

• Monarchia konstytucyjna: Cesarz jako symbol.

• Demokratyczny parlamentaryzm: Władza ustawodawcza w rękach dwuizbowego Kokkai (parlamentu).

• Premier z silnym mandatem: Wybierany przez Izbę Reprezentantów.

• Niepodległe sądy: z Sądem Najwyższym jako strażnikiem konstytucji.

• Artykuł 9: Japonia zrzeka się wojny i nie utrzymuje armii ofensywnej (choć posiada Siły Samoobrony).

🗳️ 4. Powstanie sceny politycznej (1955–obecnie)

• 1955: powstaje Partia Liberalno-Demokratyczna (LDP) – partia centroprawicowa, która zdominowała politykę Japonii na dziesięciolecia.

• System określany jako „dominacja jednej partii” – LDP rządziła niemal nieprzerwanie do dziś.

• Powstają też inne partie: socjaldemokraci, komuniści, opozycja centrolewicowa (dzisiejsze CDP, Ishin no Kai).

⚖️ 5. Reformy i ewolucja po 1990 r.

• Reforma systemu wyborczego (1994): wprowadzenie systemu mieszanego (okręgi jednomandatowe + proporcjonalne).

• Większa decentralizacja: Wzmocnienie samorządów lokalnych.

• Aktywna polityka zagraniczna: mimo ograniczeń konstytucyjnych Japonia uczestniczy w misjach ONZ, współpracuje z USA, Australią, Indiami.

• Polityka bezpieczeństwa: kontrowersje wokół reinterpretacji Artykułu 9 (np. prawo do obrony zbiorowej od 2015 r.).

🔍 PODSUMOWANIE

W Japonii wybory organizowane są zgodnie z kadencjami organów władzy, ale mogą być też ogłaszane wcześniej. Oto szczegóły:

🏛 IZBA REPREZENTANTÓW (Shūgiin – izba niższa)

• Kadencja: 4 lata

• Możliwość wcześniejszego rozwiązania: Tak (bardzo często w praktyce)

• Wybory ogólne: Gdy kończy się kadencja lub premier rozwiąże parlament

🔹 Ostatnie wybory: październik 2021
🔹 Kolejne możliwe najpóźniej: październik 2025, ale mogą być wcześniej (np. 2024–2025)

🏛 IZBA RADCÓW (Sangiin – izba wyższa)

• Kadencja: 6 lat

• Wybory co 3 lata: połowa składu izby (124 z 248)

• Nie można rozwiązać przedterminowo

🔹 Ostatnie wybory: lipiec 2022
🔹 Kolejne: lipiec 2025

🗳 WYBORY LOKALNE

• Gubernatorzy prefektur i rady lokalne: kadencje 4-letnie

• Terminy różne w zależności od regionu

👤 PREMIER

• Wybierany przez parlament (Izbę Reprezentantów), nie w wyborach bezpośrednich

• Zmiana premiera zależy od układu sił w parlamencie lub dymisji obecnego szefa rządu

 

Premier Japonii (Naikaku Sōri Daijin) w 2024–2025 roku zarabia około:

💰 26 milionów jenów rocznie

czyli ok. 166 000–180 000 USD rocznie (w zależności od kursu walutowego)

Szczegóły:

• Pensja podstawowa: ok. 2 000 000 jenów miesięcznie (~13 000 USD)

• Dodatki funkcyjne i urzędowe: dodatkowe 300 000–400 000 jenów miesięcznie

• Nieopodatkowane dodatki: np. koszty reprezentacyjne, mieszkanie służbowe, samochód z kierowcą

Porównanie: